Benlerin cilt kanserine dönüsme olasılıgı , korunma ve tedavisi
Benler vücudun her yerinde görülebilen, sıklıkla kahverengi, çeşitli şekillerde olabilen, genellikle iyi huylu ancak kötü huya da dönüşebilen oluşumlardır. Benler, deriye renk veren pigmenti üreten melanosit adı verilen hücrelerden köken alırlar. Benlerin çoğunluğu doğumdan sonra ortaya çıkmakla birlikte bir kısım benler doğum esnasında mevcuttur. Doğuştan olan benlere kötü huya dönüşüm açısından özellikle dikkat etmek gerekir.
BELİRTİLER VE BULGULAR:
Benler vücudun herhangi bir yerinde, çok değişik görünümlerde ortaya çıkabilirler. Düz veya kabarık; doğuştan veya edinsel olabilirler. Renkleri pembe, kahverengi, mor veya siyah olabilir. Sayıları genetik özelliklere veya güneşe maruz kalmanın derecesine bağlı olarak değişir; üzeri kıllı veya kılsız olabilir. Benler zamanla değişikliğe uğrayabilir. Ergenlik dönemi, gebelik, doğum kontrol hapı kullanımı ve özellikle güneşe maruz kalındığında büyümeleri hızlanır, renkleri koyulaşır ve yenileri çıkabilir. Bunun dışında her benin kendine has bir büyüme döngüsü vardır. Benler erken evrede derinin üst tabakalarında iken yaş ilerledikçe daha derine doğru ilerleme gösterirler.Buna paralel olarak başlangıçta düz iken zamanla büyüyebilir ve kalınlaşabilirler. Bazı benlerde de hiç değişiklik olmayabilir. Bazı benler zamanla ortadan kaybolurken bazıları deriden o kadar kabarık hale gelir ki sapından kopabilir.
KANSERLEŞME RİSKİ:
Bazı ben tiplerinin “malign melanom” adı verilen ve hayatı tehdit eden bir kanser tipine dönüşebildiği için özellikle erken bir zamanda ayırt edilmesi ve derhal alınması gerekmektedir. Hangi benlerin kanser potansiyeli taşıyabileceği bir Cildiye veya Plastik Cerrahi Uzmanı tarafından değerlendirilmeli ve en kısa sürede cerrahi tedavileri tamamlanmalıdır.
Benlerdeki değişikliklerin hangilerinin önemseneceğine ilişkin herkesin kendi kendine uygulayabileceği bir ABCD kuralı geliştirilmiştir:
A Asymmetry = Asimetri: Benin bir yarısının diğer yarısına benzememesi (renk veya şekil olarak)
B Border = Sınır: Benin sınırlarının düzensiz olması; girintili çıkıntılı olması
C Color = Renk: Benin renginin homojen olmaması; kahverengi, siyah, kırmızı, gri, beyaz gibi renklerin iki veya daha fazlasının bir arada bulunması, alacalı görünüm
D Diameter = Çap: Ben çapının 6 mm den büyük olması;
Herkesin ayda bir kere kişisel olarak benlerini muayene etmesi gerekir. Yukarıda sıralanan ABCD kuralındaki maddelerden herhangi biri veya birkaçının bulunması durumunda bir Cildiye veya Plastik Cerrahi Uzmanına en kısa sürede başvurmalıdır. Bir benin hiçbir darbe olmaksızın kanaması, soyulması, üzerinde yara açılması, şişlik veya kabartı oluşması, kaşıntı, hassasiyet, ağrı oluşması, hızla değişim göstermesi, kişinin daha önceden deri kanserine sahip olması veya ailede deri kanseri varlığı benin bir Uzman tarafından görülmesini gerektiren diğer özelliklerdir.
Displastik, atipik ve konjenital (doğuştan) olarak isimlendirilen bazı ben tipleri vardır ki bunlar, kansere dönüşme potansiyellerinin yüksek olmalarından dolayı vakit kaybetmeden alınmalıdır. Bu tip benler aynı ailede devam edebilmektedir. Bu tür benlere sahip olan ebeveynlerin çocuklarında melanom gelişme riski toplumun diğer bireylerine göre daha yüksektir.
CİLT KANSERİNDEN NASIL KORUNULUR, TEDAVİSİ NASIL YAPILMALIDIR
Bu yazı, okuyucu kitlesinin hangi benler karşısında dikkatli olması gerektiğinin bireysel olarak tespit edilebilmesi amacıyla yazılmaktadır.
Güneşten korunmanın son derece önemli olduğu herkes tarafından bilinmesine rağmen genellikle ihmal edilen bir durumdur. Cilt tipinize göre uzmanınız tarafından önerilen, 30 veya üzeri koruma faktörüne sahip kremler güneşe maruz kalan alanlara uygulanmalıdır. Yukarıda sözü edilen, riskli özeliklere sahip benlerden bir ya da birkaçını tespit etmiş bir kişi, vakit geçirmeden bir uzmana müracaat etmelidir. Benlerin çıkartılması sonucu oluşacak izlerin estetik olarak kabul edilebilir olması ve benlerin hangi doğrultuda ve ne kadar çevre sağlam doku katılarak çıkartılması gerektiği Plastik Cerrahın uzmanlık alanına girmektedir. Bir bende risk mevcut ise lazer, tıraşlama veya kriyoterapi (dondurarak benin tahrip edilmesi) yöntemlerinden birine başvurulmamalı; plastik cerrahi teknikleriyle alındıktan sonra mutlaka patolojik incelemeye tabi tutulmalıdır.
